Edep nedir? Edep; güzel terbiye, iyi davranış, güzel ahlak, hayâ, nezaket, zarafet gibi manalara gelir. Mesela terbiyeli çocuk, edepli çocuk demektir. Hadis-i şerifte, (Evladınızı edepli, terbiyeli yetiştirin) buyuruluyor. Dinimiz, baştanbaşa edeptir. Edep, kulun kendisini Cenab-ı Hakkın iradesine tâbi kılması, güzel ahlaklı olmasıdır. Hadis-i şerifte, (Sizin en iyiniz, ahlakı en güzel olandır) buyuruldu.

Edep; akıl ve hikmete muvafık hareket edip, Cenab-ı Hakk’ın emrettiği gibi yaşamaktır. Hayâ ise, utanma ve ar duygusu olup, utanç verici durumlardan sakınmak ve nefsin süfli arzularını terk etmektir.

Hz. Mevlâna da şöyle der: “Eğer insanoğlu edepten mahrum ise insan değildir. İnsanın hayvandan farkı edeptir. Gözünü aç ve Allah’ın bütün kelamına dikkat et. Âyet âyet bütün Kuran’ın manası edeptir.”

“Edep kelimesi, elif, dal ve be harfinden ibarettir. Elif, kişinin eline, de harfi kişinin diline, b harfi de beline sahip olmasına işaret eder.” Erenlerin “Elin tek, dilin pek, belin berk tut!” demesi de bunun dervişçesidir. 

İnsanların ayıplarını yüzlerine vurmak, onları tahkir etmek edebe aykırıdır.  Edep abidesi ve hayâ timsali olanlar, kendisine hakaret edenleri affeder, hiç kimseye kötülük düşünmez ve fenalık yapmazlar; karşısındaki kişi edep ve hayâdan mahrum olsa bile, onu insanlar arasında küçük düşürecek ve mahcup edecek hareketlerden ve sözlerden sakınırlar.

Adamın biri her zaman “Allah Allah” diye zikreder, bu zikirden dolayı ağzı bal yemiş gibi tatlanırdı. Bir gün şeytan vesvese verdi:

“Neden durmadan Allah Allah deyip duruyorsun. Bunca zamandır Allah demene karşılık bir kerecik olsun Allah  “Buyur kulum” dedi mi sana? Daha ne zamana kadar Allah deyip duracaksın?”

Bunun üzerine adam utandı, sıkıldı, zikri bıraktı. Gönlü kırılmış bir halde yattı, uyudu. Rüyasında Hz. Hızır’ı gördü.

Hızır A.S. ona:

“Neden yaptığın güzel işi terk ettin, Allah Allah diye zikretmeyi bıraktın?” dedi.

Adam: “Yaptığım onca zikre karşılık verilmedi. Kapıdan kovulmaktan korktum.” cevabını verince;

Hz. Hızır dedi ki:

“Senin Allah demen, Allah’ın “Buyur kulum” demesidir. Allah’ın isminin zikrini sana nasip etmesi az şey midir? Allah’ın kapısı herkese açıktır. O kapıya edeple gelen, lütufla gider.”

İnsanların sırtına basa basa bir yere gelmek için EDEPSİZLİK yapanlar var. Yapılan edepsizliğe mukabele ettiğinizde bu sefer mağdur rolünü oynuyorlar. Kalpler kırılıyor. Toplumda dedikodu mekanizması başlıyor. Edepsizlerin bir de en büyük kişilik özelliği hatıra biriktirmektir… Toplumda kişilik bozukluğu olan tipler genelde kendilerinden daha zengin, güzel, makam sahibi insanlar ile ilişkilerini, onlara nasıl posta koyduklarını falan anlatırlar. Yedikleri paparaları değil… Şu adama şunu söyledim ya? Ben şuyum buyum diyerek! Teknolojinin ve iletişimin eskiye göre çok farklılaştığı bu dönemde bu tipleri tanımak daha kolay…

Bir gün hepimiz bulunduğumuz yerleri terki diyar edip gideceğiz. Hesap gününe hepimiz inanıyoruz. Yaşadığımız sürece Edeplice tavır sergileyip hem Yaratanı hem de Yaratılanı üzmemek gibi bir tarzımız olmalı… İyi anılmak istiyor isek… Ya da gittiğimiz yerde ve giderken lütuf görmek istiyor isek…

Neyse konuyu fazla dağıtmadan şunu söylemek isterim; kişilik problemi olan okumuş, kendini yetenekli zanneden yeteneksizleri, Allah’a havale etmekten başka çare yok. Edep’le başladık edeple bitirelim “Edebim el vermez edepsizlik edene… Susmak en güzel cevap edebi elden gidene.”

Sevgiyle kalın…