Tüm emirler bir emirden çıkar. Hepimizin çok iyi bilmesi gereken bu emir, Kuran’ ı Kerim’de,
Alak suresinin başında şöyle verilmiştir.
‘’Oku! Kalemle öğreten, insana bilmediğini bildiren Rabbin, en büyük kerem sahibidir.’’
Bu Kur’an’ın ilk indirilen ayeti olup, Peygamber Efendimize, onun şahsında da bütün
Müslümanlara verilen ilk emirdi. Bu emirle, sırasıyla şu üç şey kastedilmektedir:
1) Öğren,
2) Uygula (öğrendiğinle amel et),
3) Başkasına da öğret.
Şu anda dünyada bilinen bütün ilimleri, bir üniversiteye yerleştirelim ve içerdiği bilim dallarına
bakalım. Ne kadar çok bilim adamı gelmiş ve geçmiştir kim bilir. Ne kadar çok kitap yazılmış ve
yazılmakta…
Bilim adamları, kendi dallarındaki inceliklere, formüller yardımıyla ulaşmışlardır. Formüller,
bilimde çok önemli bir yer tutar. Âdete temel taşını oluşturur diyebiliriz. Kitaplıklar hazine
değerinde olan formüllerle doludur. Adını burada sayamayacağımız kadar çok olan, değerli
formülleri bizlere miras olarak bırakan, saygı duyulacak bilim adamları, bizlerden bu muhteşem
formülleri kullanmamızı istemişlerdir. Biz de konumuza ışık tutacağına inandığımız, yaşantısında
500 kadar eser bıraktığı bilinen Muhyiddini Arabi Hz.nin formülünü, bir başka ünlü eren olan
Behlül Dana Hz. nin formülü yardımıyla açıklamaya çalışalım.
Muhyiddini Arabi Hz., insanlığa: “Bil, bul, arif olmaya çalış” diyerek, okumada başarıya
ulaştıracak formülü vermiş. Behlül Dana ise: “Bildim deme, buldum deme, arif oldum deme”
sözüyle bu formüle bir ekleme yapmış.
Biz hayranlık duyduğumuz bu iki formülü bir araya getirerek “Oku” emrini uygulamaya
çalışalım.
İki formülü toplayınca, ortaya şu yeni formül çıkıyor:
“Bildim deme, bil. Buldum deme, bul. Arif oldum deme, arif olmaya çalış.”
İnsanlar üç kısımdan oluşurlar:
1)Cehennem ehli,
2)Cennet ehli,
3) Aşk ehli (ehlullah, yani arifler).
Demek ki okumanın faydalı olanı bizi 1. gruptan kurtarıp 2. gruba, daha üstünü ise 2. gruptan da
yükseltip 3. gruba, yani arifler arasına sokmalıdır. (H. Ahmet Kayhan )
İlim ilim bilmektir
İlim kendin bilmektir
Sen kendini bilmezsin
Ya nice okumaktır
Okumaktan murat ne
Kişi Hak’kı bilmektir
Çün okudun bilmezsin
Ha bir kuru emektir
Dört kitabın ma’nisi
Bellidir bir elifte
Sen elifi bilmezsin
Bu nice okumaktır
Yiğirmi dokuz hece
Okursun uçtan uca
Sen elif dersin hoca
Ma’nisi ne demektir
Yunus Emre der hoca
Gerekse bin var hacca
Hepisinden iyice
Bir gönüle girmektir
Yunus Emre